ZAGŁADA
Holokaust - wspomnienia Stanisława Ruska
1942 r.
W swoich fenomenalnych wspomnieniach Stanisław Rusek, kierownik szkoły w Zwierzyńcu Wielkim
a przed II wojną światową nauczyciel w Nowym Dworze zanotował taki tragiczny
wypadek:
"Byłem na jego pogrzebie w 1942 roku, w pamiętnym dniu gdy przepędzano
Żydów z getta w Nowym Dworze do getta w Suchowoli. Jadąc rowerem szosą z Dąbrowy do Nowego Dworu
widziałem gromadę Żydów prowadzonych przez Niemców do getta w Suchowoli. Poznałem jednego
nauczyciela ze szkoły żydowskiej i zarazem naszego kolegę płatnika za czasów sowieckich. Był to
kolega Tarłowski. Zatrzymałem się na szosie i poprosiłem dozorującego Niemca, by pozwolił mi chwilę
z tym biednym Tarłowskim porozmawiać. Niemiec naturalnie pozwolił mu wyjść z szeregu i postać ze
mną. Parę zdań zamieniliśmy, kolumna się trochę oddaliła, mówię do niego: Uciekajmy, ty w pole a ja
rowerem dalej do Nowego Dworu. Zrozpaczony Tarłowski na to - W naszym Talmudzie jest napisane co nas
czeka i to musi się wykonać. Tam idzie mój ojciec, moja matka, siostra, i ja muszę z nimi podążać -
i zwiesiwszy głowę odszedł. A zdaje mi się, że chyba udało by się nam ujść z
życiem.
Pamiętam i drugi wypadek, jak pewnego dnia wysiedlali Żydów z getta w
Dąbrowie do getta w Suchowoli i w tym dniu jedna Żydówka była na wsi. Wróciła następnego dnia i
bardzo się zdziwiła, że w getcie nie ma już żadnego Żyda. Mówię jej: Niech Chana nie idzie do
komisarza tylko wraca na wieś i się ukryje, i przeczeka ten okres. A ta również mówi: Co napisane
jest o Żydach, musi się wykonać - i poszła, a komisarz oddał ją w ręce żandarmerii. Takie to były
czasy i aż dziw bierze, że Żydzi tak święcie wierzyli w swój Talmud i swoje przeznaczenie. Wielu z
nich było porządnymi ludźmi, dobrymi fachowcami, lekarzami, a jaką dobrą głowę mieli do
handlu!"
"W Nowym Dworze była dość liczna społeczność żydowska, według Waleriana
Bujnowskiego, który bywał tu i opisywał te tereny przed II wojną "W osadzie są dwie bożnice: jedna
większa piętrowa, zbudowana z cegły przed wojną (miał na myśli oczywiście I wojnę), druga drewniana,
liczącą z górą 100 lat, posiada wartość zabytkową". Źródło: dr Grzegorz Ryżewski
FB
2022-06-22 21:11:04
2020-12-29 16:44:39
2022-07-30 11:08:44
2020-11-17 20:36:07