DĄBROWA WCZORAJ
O HISTORII DĄBROWY i PARAFII
XVIII w.
W Archiwum Historycznym w Wilnie zachował się bardzo
ciekawy opis parafii dąbrowskiej z 1775 roku. Zwracam uwagę na wzmiankę o cmentarzach wiejskich
(mogiłkach), które miały się znajdować niemal przy każdej wsi.
„Ksiądz proboszcz.
Ks. proboszcz nazywa się Michał Kurzeniecki z powiatu pińskiego lat 34 mający. Wyświęcił się w roku
1772 przez biskupa wileńskiego. Okrom polskiego i łacińskiego języka żadnych nie umie. W naukach
stosujących się do stanu nie jest doskonały. W innych umiejętnościach nie jest biegły. Miejsce i
plebania nazywają się Dąbrowa, przy której mieszka od roku 1767 kończy lat 8. Beneficja dwoje
trzyma, jedne dąbrowskie, a drugie lackie. Pierwsze dostał za prezentą królewską w roku 1767, drugie
za prezentą ks. biskupa wileńskiego w roku 1773. W roku teraźniejszym zaczął się tytułować
kanonikiem inflanckim. Obyczajów obowiązkach nie bardzo w tym naganny, że w domach prywatnych chrzci
bez żadnej potrzeby. Powinnościom swoim względem odprawowania obligacyi i pilnowania parafii choć
nie przez siebie to przez sub alterna zadość czyni. Z parafianami obchodzi się znać dobrze ponieważ
żadnej nie masz quereli (skargi – G. R.).
Komendarza utrzymuje przy kościele dąbrowskim
jednego księdza Macieja Matyskiewicza, któremu okrom stołu i accidensów kościelnych płaci zł. 200.
Z poddanymi obchodzi się nie bardzo dobrze. Przychody pieniężne ma z karczmy złotych 200, a drugie
ze dworu 200 za dziesięcinę. Okrom kościelnych parafialnych i gospodarskich zabaw resztę czasu trawi
na handlach. Sług kościelnych chowa jednego organistę.
Zakonnicy. W parafii dąbrowskiej
znajduje się klasztor jeden i kościół w Różnaymstoku, zakonu św. Dominika. Fundowany od jmp.
Tyszkiewicza, stolnika derpskiego w roku 1661. Mieszka w tym klasztorze kapłanów 6, laików 2.
Kościół różanostocki nie jest parafialny. O wdzieraniu się do parafii, żadnej nie masz
quereli.
Parafia. Nazywa się
Dąbrowa czyli Dąbrowska. Erygowana od króla Zygmunta III w roku 1595. W powiecie i dekanacie
grodzieńskim. Długa i szeroka na 3 mile. Kolacja należy do króla vigore fundationis.
Domów w parafii dąbrowskiej znajduje się: dworów- 12, miasteczko-1,
wsiów-32, domów osiadłych – 968, szlachty bez chłopów – 6, domów tatarskich – 2, karczem – 29,
młynów 4. Rzek portowych nie masz. Parafia dąbrowska składa się cała z dóbr królewskich. Urodziło
się roku przeszłego 1774 przez cały rok 261, umarło 133. Rzemieślnicy tylko po dworach i to
przychodnie znajdują się. Lud wcale ubogi, grunta średnie. Pilnują gospodarstwa jak mogą. Ubogich
ile do Różanegostoku na odpust wleczących się niezliczona gromada. Kościół filialny w parafii
dąbrowskiej znajduje się w Kamiennej, kaplic i oratoriów nie masz, szkoła żydowska w Dąbrowie jedna.
Mogiły lubo przy każdej wiosce znajdują się bez żadnego opatrzenia, ale
teraz wszyscy pod kościołem się chowają. O zabobonach żadnych nie słychać.
Kościół Fundowany
przez Zygmunta III, ustawiony od ekonomii JKM. Drewniany, stary, bez okien i podmurowania, pod jakim
tytułem i sam pleban nie wie. W kościele pomienionym ołtarzów 3, altarii żadnej. Uroczystości,
odpustów, bractwa żadnego nie masz i zbierają się jednak ludzie na św. Franciszek ze zwyczaju tylko.
Tryb nabożeństwa, godzinki, msza, słowo Boże bardzo rzadko przepowiadane bywa. Kursu nie masz
odrawują jednak godzinki o Niepokalanym Poczęciu Panny Maryi a czasem różaniec w dni święte. Z
funduszu msza parafialna expis legatis dwie mszy requiqalnych co tydzień w poniedziałek i piątek.
Porządek w zakrystii bardzo nikczemny, bielizna stara, poszarpana, trybularza uczciwego nie masz i
innych rzeczy ad de ceram Domus Dei potrzeby wiele nie staje. Arygenteryia, monstrancja, puszka
kielichów. Obrazów cudownych nie słychać w tym kościele. Dzwonów znajduje się 3, pozytywek na
chórze. Cmentarz naokoło kościoła dylami oparkaniony.
Szpital bez żadnego fundusza.
Ubogich w nim mieszka dziadów 3, bab 7 do pracy mało zdatni. Opatruje ich sam
Bóg.
Plebania dąbrowska, drewniana, nowa. Inne zabudowanie
stare.
Folwark. O ćwierć mile
od plebanii nazywa się Wiesiołowo (dziś Wesołowo – G.R. ) ze wszystkich stron graniczy z
królewszczyzną, dokumentów żadnych przy kościele nie masz. Plebania dąbrowska według opisania
funduszowego ma w sobie razem z folwarkiem włók 6 i morgów 21 legacyjna od jmp. Krzysztofa
Kuncewicza nadana roku 1668 cum onere mszy co tydzień pro anime anne na to chociaż ks. pleban
teraźniejszy dokumentów nie pokazał ale unde mam doskonałą wiadomość.
Lasu, boru,
puszczy nie ma same tylko zarośla. Staw ze młynem vigore funduszu być powinien. I jezior własnych
nie ma
Zarabiają chłopi gruntu
włók 3 a resztę sam ksiądz pleban. Ziarno posiane, zysku nierównie co rok przynosi, najlepszy
urodzaj gdy piąte ziarno przynosi. Zabudowanie w folwarku jedne tylko gumno i to stare. Czeladzi w
plebanii chowa: urzędnik, parobków 2, gospodynią, dziewek 2, pastuch jeden. Poddanych z jurydycznymi
znajduje się 29. Powinność ich dwa dni co tydzień służyć plebanowi i podymne płacić do skarbu
Rzplitej. Bojarów nie ma. Poddani gospodarzą jak mogą, handlów żadnych nie
mają.
Karczma najduje się w miasteczku przy kościele jedna. Sam ks. pleban
trzyma folwark. Place znajdują się w miasteczku do kościoła należące po konflagracji ekonomia JKM do
siebie wszystkie zagarnęła. Sum żadnych nie masz. Szkoły parafialnej nie masz, częścią dlatego, że
miasteczko wygorzało, częścią że jm. ks. pleban do tego nie ma ochoty. Źródło dr Grzegorz Ryżewski
FB.
2022-01-12 20:43:07
2021-03-31 18:48:40
2021-03-13 11:34:57
06.10.1890 r.
2021-06-05 11:57:06